Diyarbakır!
İnsanlığın doğduğu Mezopotamya topraklarına, Dicle nehrinin çevresindeki yerleşim yerine, Ermenice ismiyle Dikranagert’e, şimdiki Diyarbakır’a ilk defa indiğimde hava alanındaki kalabalığın sessizliği dikkatimi çekti. Uçaktan inen yolcular teker teker onları almaya gelen akrabalarının arabalarına binip gidiyorlardı. Bir araba gelip yolda duruyor, yolu tıkıyor yavaş hareketlerle yolcusunu alırken arkasındaki arabalar korna çalmadan sessizce bekliyor ve öndeki araba gittikten sonra aynısını kendileri yapıyordu. İstanbul’da olsa herkesin çok acelesi olurdu ve kornalar durmazdı. Sessiz bir şehirdi Diyarbakır. Geçtiğimiz yıllarda yaşanan Sur Çatışmalarından sonra da sessizleşmiş. Çatışmaların yaşandığı bölgede Surp Giragos Kilisesinin önündeki Ermeni mahallesinin tarihi iki katlı binaları yıkılmış, yerlerine yine iki katlı dümdüz tek tip yapılar yapılmış ve bu yapılar kafe veya mağaza şeklinde değerlendirilip, Diyarbakır Sur içi Ermeni mahallesinin, kimliksizleşmesi sağlanmıştı.
Bu bilgilere oraya gittiğim gün sahip değildim ve ilk günün sabahında müthiş bir kahvaltıyla güne başladım, ardından Mordem Sanat Merkezi’ne gittiğimde çok heyecanlı bir grupla tanıştım. Kontak Doğaçlama onlar için yeni bir tür dans şekliydi ancak hepsi tiyatro öğrencisi oldukları için bedenle iletişim kurmaya açıklardı. Heyecanla dansı deneyimlediler, her gün yeni birtakım beceriler öğrenip kendilerini geliştirdiler. Kontak doğaçlamanın temel yapı taşları olan dokunmanın, temasın ve ağırlık paylaşımının değerini biraz olsun anlamalarını sağladım ise ne mutlu bana. Temas hem bedeni hem de ruhu açan çok büyülü bir ifade şekli.
Kontak doğaçlamanın büyüsü de işte bu temasta yatıyor. Konuşmadan anlaşan, doğaçlayan insanlar diğer dans formlarındaki gibi kadın ve erkek rolleri önceden belirlenmiş olmayan, iki kişinin o anda temas etmesiyle doğan, ortak akıl ve ruhla hareket edilen bir dans formu. Beden temas ettikçe genişler, beden genişledikçe ruhun rahatlamasına, oyun oynamasına alan açılır. Atölye katılımcıları üzerinde ilk günün ve son günün arasındaki fark inanılmaz boyuttaydı. Bir katılımcı “ben genellikle çabuk sıkılıp saate bakar çalışmanın bitmesini veya ara vermeyi beklerim. Bu sefer öyle olmadı, zamanın nasıl geçtiğini anlamadım”, dedi. Bir diğeri beceri öğrenmenin değerinden bahsederken, başka birisi de bu atölye ile harekete dair birçok korkusunu yendiğini ve dans edebildiğini fark ettiğini söyledi. İstanbul dışındaki şehirlere de Kontak Doğaçlamayı taşımak çok değerli.
Nancy Stark Smith, Steve Paxton, Lisa Nelson, Kirstie Simson, Daniel Lepkof gibi Kontak Doğaçlamayı ilk başlatanların, bulanların aldığı “o anda orada olma” ve “o anda birlikte orada olma”, “o anda dans eden iki kişiden ayrı, başka bir ortak bilinçle var olan iki kişi olmayı deneyimleyerek” var olma halini taşımak çok değerli.
Büyük şehirler dışındaki yerlerde oyuncuların veya dansçıların dansı, sadece dans etmek, danstan keyif almak için yapmak gibi bir lüksleri olamıyor maalesef. Mordem de, hazırladığı çocuk veya gençlik oyunlarında, yaptığımız çalışmalardan çıkan kombinasyonları, başlangıç ve bitiş koreografisi olarak kullanabilecek, öğrendiğimiz hareketleri istedikleri gibi gösteriye dahil edebilecekler. Diyarbakır’da “Mordem” gibi bir sanat merkezini var eden ve sürdürmek için insan üstü bir çaba sarf eden Savaş ve Barış Işık kardeşlere yürekten teşekkürler. Bu kardeşler birçok zorluğa göğüs gererek bu mekanı yaşatmaya çalışmasa bizim de kontak doğaçlamayı başkalarıyla paylaşmak için gidebileceğimiz mekanlar var olmazdı. Elimizden geleni ardımıza koymadan Kontak Doğaçlama ağını genişletmek dileğiyle.
Talin Büyükkürkçiyan
4 Aralık 2023